Lew afrykański

Lew afrykański^, lew (Panthera leo) – mięsożerny gatunek ssaka lądowego z rodziny kotowatych drugi po tygrysie – co do wielkości – wśród czterech ryczących wielkich kotów. Jedyny kot żyjący w zorganizowanych grupach socjalnych, zaliczany do tzw. wielkiej piątki – pięciu najbardziej niebezpiecznych zwierząt afrykańskich (słoń, nosorożec, bawół, lew i lampart). Samiec lwa, łatwo rozpoznawalny po grzywie, może ważyć 150–250 kg. Największy znany samiec ważył 375 kg, był to lew o imieniu Simba, żył on do 1970 roku.. Samice są znacznie mniejsze, ważą 110–160 kg (największe 185 kg) i nie mają grzywy. Samce zajmują się zdobywaniem i obroną terytorium oraz ochroną stada i zapładnianiem samic. Samice polują i opiekują się lwiątkami. Lwy zamieszkiwały niegdyś Afrykę, Azję i Europę a jeśli uznać lwy amerykańskie za podgatunek Panthera leo – to również Amerykę Północną i Połudnową

Irbis śnieżny

Irbis śnieżny, irbis, pantera śnieżna, śnieżny leopard (Panthera uncia) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych, występujący na terenach Azji środkowej. Do niedawna irbis śnieżny zaliczany był do monotypowego rodzaju irbis (Uncia). Na podstawie analizy genetycznej przeprowadzonej w 2006 roku gatunek ten został umieszczony w rodzaju Panthera. Irbis jest ściśle powiązany tygrysem, obydwa gatunki rozdzieliły się około 2 milionów lat temu.

Wygląd

Ma krępe, dość krótkie łapy i długi, gruby ogon. Głowa i tułów mierzą 100-130 cm, ogon 80-100 cm. Irbis waży 25-75 kg^[1]. Na białokremowej lub szarawej na grzbiecie i białej na brzuchu sierści widnieją czarne lub ciemnobrunatne rozetki i plamy. Długie i gęste futro doskonale kamufluje zwierzę.

Aktywność i odżywianie 

 Aktywny w ciągu dnia oraz o zmierzchu. W poszukiwaniu zdobyczy przemierza terytorium łowieckie po stałych ścieżkach. Jest bardzo czujny i ostrożny. Żyje samotnie, jedynie w okresie godowym obserwowany bywa w parach. Poluje na górskie ssaki kopytne takie jak koziorożce, markury, dziki, tary, a także świstaki, ptaki i inne niewielkie kręgowce; nierzadko zwierzęta domowe, np. drób i bydło.

Rozmnażanie

 Po ciąży trwającej 90-100 dni rodzi się 2-3, rzadko 5 młodych. Z matką przebywają do 1 roku, dojrzałość płciową osiągają w wieku dwóch lat (w niewoli, na wolności zapewne później). Młode rodzą się w jaskiniach lub szczelinach skalnych, które są wyściełane sierścią matki.

 Występowanie

 Żyje w Himalajach i na Wyżynie Tybetańskiej oraz środkowej Azji. Zamieszkuje stepy, lasy i góry do 6 000 m n.p.m. w lecie i ok. 600 m n.p.m. w zimie. Zwykle przebywa nad granicą lasu.

Gepard grzywiasty

Gepard grzywiasty, gepard (Acinonyx jubatus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae). Nazwa rodzajowa oznacza po grecku „nieruchomy pazur” (gepardy jako jedne z nielicznych kotów nie potrafią chować pazurów), a nazwa gatunkowa, jubatus, oznacza po łacinie „grzywiasty”, z powodu grzywy, która zdarza się u niektórych młodych gepardów (tzw. reksów). Do niedawna gepard umieszczany był w monofiletycznej podrodzinie Acinonychinae, obecnie na podstawie dowodów genetycznych i klastrów tworzy klad wraz z Puma concolor i Puma yagouaroundi, których drogi rozwojowe rozeszły się 6,9 mln lat temu.

Charakterystyka

Ciało geparda jest smukłe i muskularne z długimi łapami, mimo iż wygląda na wątłego i delikatnego. Klatka piersiowa jest obszerna, a talia wąska. Ma małą głowę i krótki pysk, wysoko umieszczone oczy, duże nozdrza i małe okrągłe uszy. Jest jednym z nielicznych kotowatych, który nie potrafi chować pazurów. Futro geparda jest płowe z okrągłymi czarnymi plamkami i czarnymi liniami po bokach pyska. Dorosłe samce ważą przeciętnie 42–65 kg, z kolei samice 30–45 kg. Długość ciała wynosi od 112 do 150 cm, wysokość w kłębie od 60 do 80 cm, podczas gdy ogon mierzy do 90 cm. Gepard jest nietypowym członkiem rodziny kotowatych który poluje, polegając raczej na swoim wzroku i szybkości, niż z ukrycia. Jest najszybszym zwierzęciem lądowym i na krótkich dystansach może osiągnąć prędkość blisko 100 km/h. Zarejestrowany rekordowy czas biegu na 100 m wynosi niecałe 6 s.

Polowanie i pokarm

Gepardy są drapieżnikami, jedzą głównie małe (do 40 kg) ssaki, takie jak gazele, impale , młode gnu i zające. Po podejściu do ofiary na dystans około 10 m rozpoczyna się pościg. Polowanie zazwyczaj kończy się w ciągu minuty. Jeśli gepardowi nie uda się szybko złapać zdobyczy, woli poczekać na inną okazję niż marnować energię. W przeciwieństwie od innych wielkich kotów, polujących głównie nocą, gepard jest drapieżnikiem prowadzącym dzienny tryb życia. Poluje zazwyczaj z samego rana albo późnym wieczorem, gdy nie jest za ciepło, ale wciąż jest dość światła. Gepard nie jest w stanie zaatakować i zabić żadnej żywej istoty, jeśli ta przed nim nie ucieka. Zabicie musi bezwzględnie być poprzedzone pogonią za uciekającą z największą prędkością ofiarą. Jeśli ofiara nie ucieka, wówczas łańcuch myśliwski tego kota zostaje przerwany, bez względu na to jak bardzo zwierzę byłoby głodne.

Znaczenie dla człowieka

Futro geparda dawniej uznawane było za symbol wysokiego statusu społecznego. Obecnie ekonomiczne znaczenie geparda wynika z turystyki; koty te można także znaleźć w ogrodach zoologicznych. Ponieważ gepardy są dużo mniej agresywne niż inne wielkie koty (jako jedyne spośród nich nie atakują człowieka), młode są czasami sprzedawane jako zwierzęta domowe. Jest to nielegalne, ponieważ międzynarodowe konwencje zabraniają hodowli dzikich zwierząt lub gatunków zagrożonych wyginięciem.

 

Lis rudy

Lis rudy, lis pospolity (Vulpes vulpes) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych (Canidae). Występuje na półkuli północnej, w części Azji, w EWuropie, Ameryce Północnej i północnej Afryce. W XIX wieku został wprowadzony do Australii, gdzie jest obecnie jednym z największych szkodników. Lis rudy jest największym z przedstawicieli rodzaju Vulpes, jak i najbardziej rozprzestrzenionym przedstawicielem drapieżnych (Carnivora). Rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej, od koła podbiegunowego poprzez Amerykę Północną, Europę i Azję. Zasięg jego występowania wzrasta wraz z ekspansją człowieka, dzięki któremu dotarł m.in. na Australię, gdzie jest uważany za szkodnika zagrażającego życiu przedstawicieli tamtejszych ssaków i ptaków. Między innymi z tych przyczyn został wpisany na listę gatunków chronionych IUCN jako gatunek mniejszego ryzyka. Lis rudy poluje głównie na małe gryzonie, lecz żywi się również zającowatymi, kurowatymi, małymi gadami, bezkręgowcami oraz małymi kopytnymi. Sporadycznie spożywają również owoce i warzywa. Często lis rudy zajmuje ważne miejsce w kulturze lub mitologii różnych ludów. Z powodu swojego rozprzestrzenienia jest jednym z głównych gatunków hodowanych na futra. Gatunek ma długą historią związków z człowiekiem – był tępiony przez wieki jako szkodnik i surowiec do produkcji futer.

Pochodzenie 

 Najstarsze pozostałości lisa rudego odnaleziono w Barany na Węgrzech i datuje się je na 3,4-1,8 miliona lat. Szczątki wskazują, iż żyjące dziś lisy rude są znacznie większe od swoich przodków. Najstarsze skamieniałości współcześnie wyglądającego lisa datuje się na środkowy plejstocen, w związku z osadnictwem człowieka. Wskazuje to, że prymitywi ludzie polowali na lisy zarówno dla mięsa, jak i dla skóry.

Budowa

 Lisy rude mają wydłużone ciało i względnie krótkie kończyny. Ogon, który jest długości ponad połowy ciała (ok. 70% długości głowy i tułowia) jest długi i puszysty i dotyka ziemi, gdy lis stoi na łapach. Źrenice są owalne i ułożone wertykalnie. Wszystkie cztery palce tylnej kończyny dotykają ziemi podczas chodzenia, natomiast w przednich łapach jeden z palców (palec pierwszy) umieszczony jest wyżej, tak jak u psów. Lisy są niezwykle zwinne i skoczne, mogą w skoku osiągnąć pułap ponad dwóch metrów, co pozwala im na przeskakiwanie ogrodzeń, świetnie pływają. Samice mają zwykle trzy pary sutków, choć spotykane są też takie, które mają ich nawet do dziesięciu par. Jądra samców są mniejsze niż u lisa arktycznego. Czaszka jest wąska i wydłużona z małą mózgoczaszką. Kły są względnie długie. Czaszki lisów różnią się od psich dłuższym i węższym pyskiem, szerzej rozstawionymi przedtrzonowcami, smuklejszymi kłami i bardziej wypukłym niż wklęsłym profilem.

Futro 

Futro zimowe jest gęste, miękkie, gładkie, puszyste i względnie długie. Lisy żyjące na północy mają bardzo długie, gęste i puszyste futra, południowe osobniki charakteryzujące się krótkim i szorstkim futrem. Amerykańskie podgatunki mają gładsze futra niż europejskie. Wyróżnia się trzy typy umaszczenia: rude, szare i tzw. „krzyżowe”. Lisy o rudym umaszczeniu mają jasne, rudo-rdzawe futro z żółtawymi pasmami sierści. Na grzbiecie sierść o brązowej barwie formuje pas biegnący wzdłuż kręgosłupa. U lisów o krzyżowym umaszczeniu dodatkowo występuje pas ciemniejszej sierści łączący barki, przecinający pod kątem prostym pas biegnący wzdłuż kręgosłupa. Tylne partie grzbietu są zwykle szarawe, natomiast sierść na brzuchu jest jaśniejsza, natomiast na gardle, policzkach, wzdłuż dolnej wargi i na klatce piersiowej jest całkowicie biała. Pozostałe partie ciała są ciemno umaszczone. U samic podczas laktacji sierść na brzuchu może zmienić kolor na ceglasty. Górne partie kończyn są rdzawe, natomiast sierść pokrywająca stopy jest czarna. Górna część pyska i kark jest jasnoczerwony lub czerwono-brązowy, natomiast okolice górnej wargi są białe. Tył uszu jest ciemnoczerwono, brązowy lub czarny, natomiast przednia część uszu jest biaława. Górna część ogona jest ruda, lecz jaśniejsza niż pozostałe części ciała ubarwione na ten kolor. Spód ogona jest szarawy. Czarny punkt u nasady ogona otacza tzw. „gruczoł fiołkowy”. Końcówka ogona jest biała.

Zachowania społeczne i terytorialne

 Lisy rude mogą zarówno zajmować ściśle określone terytoria lub prowadzić wędrowny tryb życia. Do znakowania swojego terytorium używają moczu, którym znakują również miejsca, gdzie składowane przez nie jedzenie się wyczerpało, by nie tracić czasu na ich przeszukiwanie. Lisy rude żyją w rodzinnych grupach dzieląc jedno terytorium, lub formują stada, w którym para alfa „przygarnia” odrzucone przez swoją rodzinę lisy. W terenach ubogich w pożywienie może powstać silna hierarchia. Postawionych niżej od pary alfa lisów jest zwykle od dwóch do ośmiu. Są to głównie młode osobniki, które pomagają w wychowie szczeniąt, choć wcześniej mogły być dominującymi członkami stada. Gdy lisięta dorosną, mogą opuścić stado o ile szanse na przejęcie kontroli nad jakimś terenem jest duże, w innym przypadku pozostają w rodzinnej grupie kosztem niemożności rozmnażania.

Wilk szary

Wilk szary

Gatunek drapieżnego ssaka z rodziny
 psowatych (Canidae),
zamieszkującego lasy, równiny,
tereny bagienne oraz góry Eurazji

 i Ameryki Północnej. Gatunek o skłonnościach terytorialnych. Zwykle terytorium zajmowane przez watahę to 100–300 km, ale wielkość ta zależy od dostępności pokarmu i terenu. Wilk jest w stanie w dobę pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. W poszukiwaniu partnerki samiec potrafi w ciągu 2 tygodni przebyć ponad 600 km. Stada wilków liczą do 20 osobników, zwykle jednak są znacznie mniej liczne, będąc grupą rodzinną składającą się z pary rodzicielskiej, młodych i ewentualnie części wilków z poprzedniego miotu. Wilki mają rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów (znakowanie). Żywią się głównie średniej i dużej wielkości ssakami kopytnymi (jelenie, dziki, sarny), nie gardząc mniejszymi zwierzętami czy padliną, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki lub ich stada. W sprzyjających warunkach chętnie zjadają ryby. Przy braku pożywienia, lub w okresie wychowywania młodych, zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane. Dawniej wilki były szeroko rozprzestrzenione, lecz ekspansja człowieka wpłynęła na ograniczenie ich populacji. Podejmuje się próby reintrodukcji tego gatunku, na najszerszą skalę nie tylko w USA, ale także w Europie. Wilk od początku był i jest nadal obecny w ludzkiej kulturze. Na ogół w kontekście negatywnym, jako drapieżca wzbudzające powszechny lęk. Z drugiej strony, podziwiana jest wilcza niezależność, siła i wytrwałość. Ostatnio, na skutek wzrostu świadomości ekologicznej, postrzeganie wilka ulega stopniowej poprawie.

Charakterystyka

Samce wilków (basiory) są większe od samic (wadery) o ok. 20–25%. Długość ciała dorosłego wilka wynosi przeciętnie 100–130 cm, nie licząc ogona. Średnia długość ogona (30–50 cm) to ok. 1/3 długości ciała zwierzęcia. Masa ciała samca wynosi 45-60 kg, a samicy 30-50kg. Wysokość samca wynosi 70-85cm, a samicy 60-75cm. Ich długość ciała osiąga ok. 100-130cm. Długość wilczego tropu wynosi 10–13,7 cm, przy szerokości 8–9 cm. Przednie nogi są wbite w stosunkowo wysoką i wąską klatkę piersiową. Łokcie skierowane są do wewnątrz, a stopy na zewnątrz, co daje możliwość stawiania nóg leżących po tej samej stronie ciała w jednej linii. Wymiary tylnej łapy są o 1–2 cm mniejsze. Pokrywa włosowa składa się z dwóch rodzajów włosów: długich i sztywnych włosów prowadzących, zapewniających odprowadzenie wody oraz podszerstka zapewniającego izolację termiczną. Pasmo długich włosów, osiągające nawet 17 cm, przebiegające od karku po barki, tworzy tzw. "grzywę", którą wilk stroszy, chcąc okazać swą złość lub w momencie pobudzenia. Wilki posiadają włosy o różnej barwie – od prawie czarnych poprzez szare, brązowe aż do białych. Dorosły wilk ma 42 zęby, których długość dochodzi do 27 mm. Młody wilk ma 28 zębów mlecznych. Nacisk szczęki dorosłego wilka może wynosić do 15 kg/cm. Po ukończeniu 10 roku życia następuje powolne ścieranie się kłów i pojawiają się trudności w pobieraniu pokarmu, co w połączeniu z uszkodzeniami nabytymi w walkach może po pewnym czasie prowadzić do śmierci głodowej zwierzęcia. Przełyk ma bardzo rozciągliwe ściany, co pozwala na połykanie nawet dużych kawałków mięsa. Żołądek o pojemności około 9 litrów jest bardzo duży w stosunku do rozmiarów ciała zwierzęcia. Długość życia to w warunkach naturalnych od 12 do 16 lat, w niewoli do 20 lat. Wilki uzyskują płodność zwykle w 2–3 roku życia, mogą pozostawać płodne do 10 roku życia, a nawet później w przypadku samców. W jednym miocie zwykle rodzi się od 4 do 7 wilcząt, ale zdarzają się mioty liczące do 12 szczeniąt. Młode rodzą się ślepe i wymagają utrzymywania stałej temperatury otoczenia. Wilki otwierają oczy po 12–15 dniach. W pierwszym okresie życia matka karmi je własnym mlekiem, nie opuszczając w tym czasie legowiska. Zaopatrzeniem rodziny w pokarm zajmuje się samiec. Później młode karmione są przez całe stado wstępnie przeżutym i nadtrawionym pokarmem.

Wilcze odgłosy

 Wilki używają do porozumiewania się między sobą różnych sygnałów dźwiękowych: wycia, szczekania, warczenia, skomlenia i pisków. Szczekanie używane jest do ostrzeżenia obcych osobników, że zbliżyły się za bardzo do nory lub zdobyczy. Warczenie, tak jak u psów, jest oznaką agresji. Wilki skomlą, okazując uległość lub prosząc o coś (np. o dostęp do jedzenia). Piski towarzyszą wilczej zabawie. Wilki wyją, by oznajmić innym swoje położenie, kończą w ten sposób udane polowanie lub odstraszają intruza. W czasie wycia panuje tak przyjazna atmosfera, że nikomu nic złego stać się nie może.

Wycie stada zaczyna się od pojedynczego głosu samca, po czym dołączają do niego kolejne osobniki. Wycie szczeniąt przypomina raczej skomlenie i skowyt. Wycie słychać zazwyczaj z odległości 2–3 km. Wilcze szczekanie różni się znacznie od dźwięku wydawanego przez psy. Jest cichsze, monosylabowe, przypominające nieco dźwięk "wuff". Wilki chowane wśród psów z czasem zaczynają szczekać w taki sam sposób, jak ich udomowieni krewniacy.

Tygrys Azjatycki

TYGRYS AZJATYCKI

                                            

       Gatunek dużego ssaka łożyskowego z rodziny kotowatych.

 Jest największym żyjącym we współczesnych czasach ryczących kotów z rodzaju Panthera. Jest drugim względem wielkości drapieżnikiem lądowym. Większe są tylko niektóre niedźwiedzie. Dorosłe osobniki osiągają ponad 300 kg masy ciała przy ok. 3 m długości. Tygrysy bardzo dobrze pływają i skaczą. Polują zazwyczaj samotnie. Kiedyś był liczny w całej Azji, lecz stał się obiektem polowań dla sportu i pieniędzy. Jest gatunkiem zagrożonym i jest objęty  programami ochronnymi. W Indiach żyje najliczniejsza dzika populacja. W niektórych obszarach uważany jest za święte zwierze. 

Pochodzenie

Pochodzenie tygrysów nie zostało wyjaśniona jednoznacznie. Wszystkie żyjące współcześnie duże koty zaliczane są do podrodziny Pantheriinae. Najstarszym znanym gatunkiem jest mniejsza od tygrysa Panthera palaeosinensis. Najprawdopodobniejszym prekursorem linii kotowatych, z której powstał Panthera tigris, jest wymarła przed kilkoma milionami lat Panthera schreuderi. Nie ma jednak pewności, gdyż jego skamieniałości nie wskazują jednoznacznie na pokrewieństwo ze znanym współcześnie tygrysem. Kilka milionów lat temu niemal w całej Azji dominował  Panthera tigris acutidens, od którego pochodzi tygrys chiński. Jedna z teorii zakłada, że wszystkie tygrysy, które zasiedlają tereny inne, niż Indonezja, wywodzą się właśnie od tego podgatunku.

Budowa 

                                                                                                         szkielet tygrysa

Tygrys jest najpotężniejszym przedstawicielem rodziny kotowatych. Nieco większe od niego były wymarłe smilodony i lwy jaskiniowe, a współcześnie jedynie pochodzące ze skrzyżowania tygrysicy z lwem lygrysy osiągają większe rozmiary. Rozmiary tygrysów zmieniają się w zależności od wysokości zajmowanych terenów, najmniejsze żyją w terenach niżej położonych. Największym podgatunkiem jest tygrys syberyjski, a najmniejszym tygrys sumatrzański. Masywne ciało o silnej budowie z krótkimi, bardzo muskularnymi nogami zakończone jest długim ogonem ułatwiającym utrzymanie równowagi. Tygrysy mają bardzo dobrze rozwiniętą tę zdolność. Jak u wszystkich kotów przednie łapy mają pięć, a tylne cztery palce. Wszystkie palce zakończone są ostrymi pazurami o sierpowatym kształcie. 

Odpowiednia budowa ostatniego paliczka oraz obecność mięśni poruszających ten paliczek powodują, że pazury mogą być cofane. Nieco dłuższe tylne łapy są przystosowane do skakania. Tygrys jest drugim po pumie rekordzistą w skoku wzwyż – potrafi wskoczyć na wysokość 5m – i drugim po lwie w skoku w dal – jednym skokiem pokonuje odległość 8–9 m. Jednym uderzeniem łapy jest w stanie zabić zwierzę wielkości dużego psa, a nawet człowieka. Kolejnym elementem przystosowania do drapieżnego trybu życia jest budowa szczęki tygrysa – uzębienie tnąco-kruszące z silnie rozwiniętymi kłami i łamaczami. W szczęce osadzonych jest 30 zębów. Długie do ok. 75 mm kły służą do zabijania ofiary i rozrywania mięsa. Najlepiej rozwiniętym zmysłem tygrysów jest słuch. Wychwytują dźwięki o częstotliwości od 200 Hz do 100 kHz, pięciokrotnie wyższe niż słyszane przez człowieka (do 20 kHz). Zmysł węchu u tygrysa nie należy do wysoko rozwiniętych. Podobnie do lwów, aby ułatwić dopływ powietrza do receptorów węchowych, tygrysy otwierają pysk i wysuwają język w charakterystycznym grymasie. Jak wszystkie wielkie koty z rodzaju Panthera, tygrys potrafi ryczeć. Głos ryczącego króla dżungli słyszany jest z odległości 3 km. Bardzo dobrze czuje się w wodzie, potrafi przepłynąć rzekę o szerokości 6–8 km, a z nurtem rzeki 2 km. Budowa siatkówki oka umożliwia tygrysom widzenie w ciemnościach.